Γεννήθηκε και μεγάλωσε σε μια εποχή πολύ σκληρή, σε μια κοινωνία με παγιωμένες αρχές, όπου η αλλαγή έμοιαζε άπιαστο όνειρο. Χάρη και στην δική της συμβολή ξεκίνησε μια καινούρια εποχή για τους μαύρους των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο λόγος για την Ρόζα Παρκς, αγωνίστρια του κινήματος υπέρ της ισότητας και των δικαιωμάτων των μαύρων πολιτών, που άφησε την τελευταία της πνοή τον περασμένο Οκτώβρη, η μνήμη της όμως εμπνέει τους διεκδικητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως.

Η Ρόζα Παρκς, έγινε γνωστή ως η μοδίστρα από το Μοντγκόμερι, που τον Δεκέμβριο του 1955 αρνήθηκε να παραχωρήσει την θέση της στο λεωφορείο σε κάποιον λευκό συνεπιβάτη της. Η πράξη της αυτή είχε σαν αποτέλεσμα την σύλληψη και ποινική δίωξη της. Παράλληλα όμως ξεσηκώθηκε μια πρωτοφανής αντίδραση από την μεριά των μαύρων πολιτών της Αλαμπάμα. Με αφορμή την υπόθεση Ρόζα Παρκς, συντελέστηκε η αρχή της Νέγρικης Επανάστασης, όπως ονομάστηκε. Την Δευτέρα, 5 Δεκεμβρίου του 1955 ξεκίνησε το, ιστορικό πλέον, μποϊκοτάζ των λεωφορείων του Μοντγκόμερι, που κράτησε 382 μέρες και αποτέλεσε την πρώτη νίκη των μαύρων, που οδήγησε σε αναδιαμόρφωση του νομικού πλαισίου για την κατάργηση των διακρίσεων. Ο διαχωρισμός των λευκών από τους έγχρωμους στα λεωφορεία του Μοντγκόμερι κρίθηκε αντισυνταγματικός. Αυτή ήταν η πρώτη νίκη. Μέσα σ’ αυτό το ιστορικό πλαίσιο αναδείχθηκε ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ ως προσωπικότητα του κινήματος των μαύρων.

Η Ρόζα Παρκς όμως, ήταν κάτι παραπάνω από μια τυχαία αφορμή για την αντίδραση του μαύρου πληθυσμού. Δίνεται η εντύπωση ότι όλη της η συμβολή ξεκινά και τελειώνει σε εκείνη την 1η Δεκεμβρίου και στην άρνηση της να σηκωθεί από το κάθισμα του λεωφορείου. Όταν ρωτήθηκε για τους λόγους που την οδήγησαν να πράξει κατ’ αυτό τον τρόπο η απάντηση της ήταν αφοπλιστική: «Απλά ήμουν κουρασμένη». Χρόνια μετά διευκρινίζει ότι δεν μιλούσε για την συνηθισμένη κούραση από την καθημερινή ορθοστασία, η ψυχή της και η ψυχή των μαύρων ήταν κουρασμένη από χρόνια ολόκληρα διακρίσεων και κακομεταχείρισης. «Οι άνθρωποι λένε ότι δεν έδωσα την θέση μου γιατί ήμουν κουρασμένη. Ήμουν κουρασμένη, αλλά δεν είναι αυτή η αλήθεια. Δεν ήμουν κουρασμένη σωματικά, τουλάχιστον όχι περισσότερο απ’ ότι ήμουν συνήθως στο τέλος μιας εργάσιμης ημέρας. Δεν ήμουν γριά, αν και μερικοί άνθρωποι νομίζουν ότι ήμουν μεγάλη τότε. Ήμουν σαράντα δύο χρονών. Όχι, είχα απλά κουραστεί να ενδίδω», λέει.

Παιδί χωρισμένων γονιών, η Ρόζα Παρκς τελείωσε το λύκειο το 1933, σε μια εποχή που ούτε το 7% των αφροαμερικανών δεν αποφοιτούσε από το λύκειο. Το 1943 γίνεται ενεργό μέλος στην Αμερικανική Κίνηση για τα Πολιτικά Δικαιώματα, και μέλος της Εθνικής Ένωσης για την Πρόοδο των Εγχρώμων. Η συμμετοχή της σε κάθε ενέργεια για την διεκδίκηση των πολιτικών δικαιωμάτων των μαύρων πολιτών των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν συνειδητή από την νεότητα της. Η εποχή εκείνη ήταν δύσκολη, για τον μαύρο πληθυσμό, καθώς, ενώ τυπικά δεν υπήρχε δουλεία, η ισότητα ήταν ένα μακρινό όνειρο μονάχα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πως αντιμετωπιζόταν ο μαύρος πληθυσμός είναι η περίπτωση της νέγρας τραγουδίστριας Μπέσι Σμιθ, από το Μισισιπή. Η Μπέσι Σμιθ έπεσε θύμα αυτοκινητιστικού ατυχήματος, το ασθενοφόρο που την παρέλαβε γύρισε όλα τα νοσοκομεία της πόλης αλλά κανένα δεν τη δέχτηκε. Ήταν όλα νοσοκομεία λευκών και η μετάγγιση αίματος –που χρειαζόταν η Μπέσι Σμιθ- ήταν κάτι το αδιανόητο. Η γυναίκα πέθανε αβοήθητη μέσα στο ασθενοφόρο.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, κάθε επιθυμία για αντίδραση έμοιαζε παράλογη και κάθε ενέργεια καταδικασμένη εκ των προτέρων. Παρ’ όλ’ αυτά όμως οι οργανώσεις των μαύρων δραστηριοποιούνταν, προσπαθούσαν να ευαισθητοποιήσουν τον κόσμο και κυρίως, περίμεναν την κατάλληλη ευκαιρία για να κινηθούν δυναμικά και να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους. Η δυναμική –αν και όχι πρωτοφανής- αντίδραση της Ρόζας Παρκς συμπαρέσυρε τους μαύρους της Αμερικής σε μια κινητοποίηση που, δεν συνέτριψε φυσικά τις φυλετικές διακρίσεις, έθεσε όμως τα θεμέλια για μια πιο υγιή κοινωνία.

Μετά την συμβολική νίκη των μαύρων στο μποϊκοτάζ των λεωφορείων, η Ρόζα Παρκς άρχισε να δέχεται απειλητικά τηλεφωνήματα και το 1957 εκείνη και η οικογένεια της αναγκάστηκαν να μετακομίσουν στο Ντιτρόιτ. Από το 1965, εντάσσεται στο επιτελείο του Δημοκρατικού Τζον Κόνιερς και δεν σταματά ποτέ τον αγώνα της. Το Κογκρέσο την ονόμασε Μητέρα της Νεώτερης Κίνησης για τα Πολιτικά Δικαιώματα. Το 1996 η Ρόζα Παρκς έλαβε το Προεδρικό Μετάλλιο της Τιμής, την ανώτερη διάκριση που μπορεί να λάβει πολίτης των Ηνωμένων Πολιτειών. Το 1999 της απονεμήθηκε το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου για την συμβολή της στην εδραίωση των πολιτικών δικαιωμάτων στη χώρα.

Σε όλη την ζωή της, η Ρόζα Παρκς, δεν έπαψε να αγωνίζεται για τα πολιτικά δικαιώματα και την ισότητα. Έγραψε βιβλία, μίλησε με πολλούς ανθρώπους, μίλησε κυρίως με νέους, προσπάθησε να δείξει ότι η ισότητα πρέπει να γίνει συνείδηση, δεν είναι μια απλή πρακτική, δεν είναι το γράμμα του νόμου. Λίγα χρόνια πριν τον θάνατο της δηλώνει ότι «έχουμε ακόμη να διανύσουμε μακρύ δρόμο για να βελτιώσουμε τις διαφυλετικές σχέσεις σ’ αυτή την χώρα». Η ιστορία έχει αποδείξει ότι όσο υπάρχουν άνθρωποι σαν την Ρόζα Παρκς, άνθρωποι που αφοσιώνονται σε έναν σκοπό και τον υπηρετούν με αφοσίωση και αξιοπρέπεια, τα περισσότερα πράγματα είναι εφικτά. Όταν μια σημαντική προσωπικότητα φεύγει από την ζωή, αυτό που αφήνει πίσω είναι μια ακατάλυτη δύναμη που εμπνέει τους νεότερους για σπουδαιότερα έργα.

Δημοσιεύτηκε στο Π@π@κι τον Νοέμβριο του 2005