Θυμάμαι ήταν 6 Μαρτίου του 1994• εγώ 9 χρονών, με την οικογένειά μου στο καρναβάλι του Μοσχάτου. Θυμάμαι καθαρά, ενώ η παρέλαση βρισκόταν σε εξέλιξη, η άγρια διονυσιακή μουσική σταμάτησε και μια σοβαρή ανδρική φωνή ανακοίνωσε απ’ τα μεγάφωνα ότι η Μελίνα Μερκούρη έχασε τη μάχη με τον καρκίνο.

Είναι τρομακτικό, πώς ένα εννιάχρονο παιδί μπόρεσε να καταλάβει τότε –ντυμένο με τη στολή της πριγκιπέσας, περιτριγυρισμένο από κλόουν και αρλεκίνους– ότι δεν ήταν η Μελίνα που έχασε τη μάχη –η Μελίνα πέρασε στην αιωνιότητα. Ήταν η Ελλάδα που έχανε τη στιγμή εκείνη. Και δυστυχώς η μοντέρνα Ελλάδα έχει αποδειχθεί τραγικά ανίκανη να αναπληρώσει –με όποιο τρόπο– τους ανθρώπους που χάνει. Μετράμε μόνο μείον, χωρίς να προσθέτουμε σε αξία τίποτα, χωρίς μεγάλους ανθρώπους να σηκώσουν στην πλάτη τους τα μεγάλα οράματα. Την ημέρα εκείνη, κατά τη διάρκεια της αποκριάτικης παρέλασης ο κόσμος έκλαιγε. Τα άρματα περνούσαν, ο κόσμος στεκόταν δακρυσμένος και ήξερε πώς κάτι μεγάλο είχε φύγει για πάντα. Ποτέ δεν έπαψε να με κατατρέχει αυτό το συναίσθημα ότι τα μεγάλα πράγματα φεύγουν τον τόπο μας χωρίς επιστροφή. (http://www.youtube.com/watch?v=ifZvOMqvALw). Σήμερα, σε καιρό κρίσης και αστάθειας, μου φαίνεται πως πρέπει κανείς να γραπώνεται από τις αξίες του και τα ιδανικά που εμπνέουν πολιτικές προσανατολισμένες στο μέλλον.

Η Μελίνα Μερκούρη, η μακροβιότερη Υπουργός Πολιτισμού –ίσως η μόνη άξια να φέρει τον τίτλο– η γυναίκα που κηδεύτηκε με τιμές πρωθυπουργού στην σοβινιστική μας χώρα, ξεχείλιζε απ’ αυτό το θαυμάσιο ταλέντο του να αφομοιώνει το παλιό προσβλέποντας στο μέλλον. Η δική της διεκδίκηση των μαρμάρων δεν ήταν μια εθνικιστική υστερία, κάτι στο οποίο εν πολλοίς μεταβλήθηκε κατόπιν. Ήταν μια ματιά λατρευτική προς το μεγαλείο ενός παρελθόντος μακρινού που βλέπει στο μέλλον, εμπλουτίζει το μέλλον, εμπνέει το μέλλον. Ήταν η ανάγκη να ζυμωθεί το λαμπρό αρχαιολογικό μεγαλείο της Ελληνικής χερσονήσου με μια μοντέρνα πολιτισμική προσέγγιση. Όχι κούφια λόγια. Όχι δάνεια. Όχι πλάγια μέσα χειραγώγησης του εκλογικού σώματος. Τα μάρμαρα για την Μελίνα έπρεπε να επιστρέψουν γιατί ανήκαν σ’ αυτή τη χώρα• και γιατί με την παρουσία τους εδώ σαν μαγιά πρέπει να φουσκώσουν μια λαμπρότητα πνεύματος που λείπει απ’ τον σύγχρονο κόσμο συλλήβδην. «Η Ελλάδα πρέπει να πρωταγωνιστεί για τον πολιτισμό. Η Ελλάδα αυτό είναι… η κληρονομιά της, αυτό είναι η περιουσία της κι αν το χάσουμε αυτό, δεν ήμαστε κανείς», έλεγε η Μελίνα Μερκούρη.

Πόσο πιο αληθινή μπορεί να είναι μια πολιτική φράση; Πόσο λίγο ακούμε αυθεντικό πολιτικό λόγο σήμερα. Αυθεντικό λέγοντας, εννοώ λόγο που δεν έχει διαβρωθεί από συμφέροντα κι από την πλήξη. Λόγο παρακινητικό. Λόγο φατικό, γλωσσικές πράξεις, όχι έπεα πτερόεντα. Λόγο με αντίκτυπο. Λείπει απ’ την πολιτική ζωή. Λείπει οδυνηρά. Ευρισκόμενος στο Βρετανικό Μουσείο, ο Έλληνας επισκέπτης πονάει. Θέλω να πιστεύω ότι ο πόνος αυτός δεν είναι απορία ενός εγωιστικού συναισθήματος• «τα δικά ΜΟΥ μάρμαρα». Ο πόνος, για μένα τουλάχιστον, προκύπτει απ’ τον ακρωτηριασμό ενός μνημείου μοναδικού. Από την οργανική μοναξιά που αποπνέουν τα γλυπτά μέσα στις ψυχρές αίθουσες του Βρετανικού μουσείου, τόσο μακριά απ’ τα Πεντελικά σπλάχνα που τα γέννησαν με πόνους φοβερούς. Διαβάζοντας τις επιγραφές: «Τα κεφάλια κι απ’ τις δυο φιγούρες βρίσκονται στην Αθήνα», κατανοεί κανείς ότι εδώ έχει γίνει θρύψαλα η ιστορία και έχει διαμοιραστεί ανά τον κόσμο. Δεν είναι η αδικία της κλοπής, η αγανάκτηση για την αλαζονεία των κατεχόντων. Είναι η οδύνη του θραύσματος, της ορφανισμένης πέτρας που βίαια αποκόπηκε απ’ τον ιερό ναό –ιερό όπως ό,τι πανάρχαιο και πολυλατρεμένο– κρύφτηκε απ’ τον απαστράπτοντα αττικό ήλιο και θάφτηκε μέσα σε μια πρωτεύουσα βροχερή και θλιμμένη, σ’ έναν τόπο που καμία γιγαντομαχία δεν μπορεί να λάβει χώρα, που κανείς πονηρός σάτυρος δεν θα βγει να παίξει το σουραύλι του το απόγιομα.

Από μακριά μόνο, σαν απόηχος μου φτάνουν οι ειδήσεις απ’ τα εγκαίνια του νέου μουσείου. Ούτως ή άλλος, η συγκίνηση είναι δεδομένη. Θα μου πάρει καιρό για να μπω σ’ εκείνη την αίθουσα που το αυθεντικό ακουμπά το εκμαγείο και η έλλειψη φωνάζει την αδικία. Η Μελίνα δεν υπάρχει να δει το μουσείο που ονειρεύτηκε. Τα μάρμαρα ακόμα βρίσκονται μακριά απ’ την πατρίδα τους. Η Ελλάδα δεν είναι πια η χώρα του ατελείωτου καλοκαιριού. Τα προβλήματα δεν είναι ανεξάρτητα. Υπάρχει ένα διαλεκτικό επίπεδο όπου όλα συνδέονται και αλληλεπιδρούν. Οι πράξεις είναι απόρροια συμπεριφορών, οι συμπεριφορές είναι απόρροια νοοτροπίας. Ποια νοοτροπία μπορεί ν’ αλλάξει χωρίς έναν τσαμπουκά, σαν της Μελίνας, ένα λαμπρό τσαγανό που ξεπερνά την υποκρισία και την δολιότητα; (http://www.youtube.com/watch?v=LBTsDghxMpk)

by Evita Lykou on Saturday, 20 June 2009 at 22:12