Επειδή δε μπορούμε να μείνουμε αμέτοχοι όταν γύρω μας χαλάει ο κόσμος, επειδή ο κινηματογράφος περιγράφει, εκφράζει, εξωραΐζει, δίνει ελπίδα, στην αληθινή ζωή, και αυτή πρέπει να είναι η πηγή και ο στόχος του σχολιασμού μας, ο πρώτος ΑνεμοΔέκτης της χρονιάς (και ο πρώτος ever) αφιερώνεται στον παράδεισο που χάσαμε αυτό το καλοκαίρι. Παρ’ ότι ξέρουμε πως η ευχή δεν θα πιάσει: «Ας ήταν η τελευταία φορά». Όσο μπορούμε να γράφουμε, και μπορείτε να διαβάζετε, θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε…

«We burn them to ashes and then burn the ashes. That’s our official motto».

[Από το «Fahrenheit 451», του Φρανσουά Τρυφώ, (1966)]

Με μια καυτή και φλογισμένη ανάσα μπήκε ο Σεπτέμβρης του 2007, και αυτό το καλοκαίρι που μας πέρασε σίγουρα θα το θυμηθούμε, θέλοντας και μη, όταν η Ελληνική επικράτεια θ’ αρχίσει να μοιάζει με τα ψηφιακά σκηνικά της ταινίας «Μετά Την Επόμενη Μέρα». Αναπόφευκτο; Αυτή τη στιγμή αναμφιβόλως, και το μόνο για το οποίο μπορούμε να προνοήσουμε είναι για να αποφευχθούν παρόμοια «Inferno» σκηνικά το επόμενο καλοκαίρι, και να χτίσουμε συνολικά μια οικολογική συνείδηση, κάτι στο οποίο ο Έλληνας πολίτης υστερεί τραγικά και εγκληματικά. Και λοιπόν… θα μου πείτε… Αυτό θα μας σώσει;

Η φωτιά είναι μια δύναμη ύπουλη. Καθαγιάζει και ερημώνει, απολυμαίνει και καταστρέφει, χτίζει και γκρεμίζει, είναι πνεύμα της προόδου και πνεύμα της καταδίκης. Το πιο τραγικό για τον Άνθρωπο, που πιστεύει ότι μπορεί να ορίσει όχι μόνο τη φύση, αλλά και τη μοίρα, είναι ότι η φωτιά δεν τιθασεύεται, και κατακυριεύει αυτόν που πάει να της επιβληθεί, ακόμα κι όταν ο ίδιος δεν το καταλαβαίνει. Η εφαρμογή αυτού του σχήματος στην αληθινή ζωή είναι, όπως αποδείχθηκε τις τελευταίες ήμερες, ολέθρια, η εφαρμογή του όμως στην τέχνη μπορεί να παραδώσει αριστουργήματα σμιλεμένα δια πυρός και σιδήρου.

Η φωτιά στην τέχνη, η φωτιά στο σινεμά, ανιχνεύεται σε κάθε ταινία δράσης, κάθε πολεμική ταινία, κάθε ταινία καταστροφής. Το ύπουλο και δαιμονικό της πνεύμα γίνεται πρώτα πειρασμός, για δύναμη, για εξουσία, για την ψευδαίσθηση ότι μπορεί ο άνθρωπος να κρατήσει στα χέρια του κάτι τόσο θεϊκό και να το χειριστεί ανάλογα με τη θέληση του. Και μετά έρχεται η τιμωρία για την έπαρση. Αυτή η τιμωρία έχει άπειρες φορές κινηματογραφηθεί, με τους πιο γλαφυρούς τρόπους.

Οι σφαίρες που ξεκοιλιάζουν τους στρατιώτες που σέρνονται μέσα στην πυκνή, υγρή ζούγκλα του Βιετνάμ. Η έκρηξη που τινάζει στον αέρα το πανάκριβο αυτοκίνητο και όλα τα διαπιστευτήρια του πολιτισμού. Οι γλώσσες της κόλασης που γλείφουν πεινασμένα έναν ήρωα που νόμισε ότι μπορεί να ελέγξει την ανθρώπινη φιλοδοξία, αλλά κατάλαβε πως εκείνη είναι η πιο δυνατή φωτιά. Και μετά, αυτό που μένει είναι ένα ξερό τοπίο, στο πανί, και στην ζωή.

Το σινεμά όμως έχει μια ακόμα λειτουργία, που μπορεί η  σημασία της να μη γίνεται ευθέως αντιληπτή, σε σημειολογικό όμως επίπεδο, αν αναλυθεί παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Στον κινηματογράφο, ακόμα και η χειρότερη καταστροφή μπορεί να παρουσιαστεί σαν τη στιγμή πριν ξυπνήσει η ελπίδα. Ναι, η φωτιά καταστρέφει, όμως ο πολιτισμός αναγεννά. Μέσα από το σκληρό και άνυδρο χώμα, εκεί που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα πιθανότητα, στην κινηματογραφημένη εικόνα ξεπηδά ένας βλαστός ελπίδας. Και αυτή η κινηματογραφική ελπίδα εμπνέει τη δύναμη να ξεκινήσει κάτι νέο. Και από μια τέτοια, επίπλαστη, ενδεχομένως παραπλανητική, μπορεί ακόμα και ψεύτικη, ελπίδα πρέπει να πιαστούμε όλοι, για να ξεκινήσουμε να διορθώνουμε μια καταστροφή που θα μπορούσαμε να έχουμε αποφύγει.

Ίσως απορήσετε που δε μίλησα για τρέχοντα κινηματογραφικά ζητήματα, την τραγικά απαράδεκτη πέμπτη ταινία του «Χάρυ Πότερ», τους –οικολογικούς άρα και σχετικούς με το θέμα μου– «Simsons» ή τις ψυχολογικές ρίζες της διαστροφής του «Hannibal», όμως πιστεύω ότι όταν υπάρχουν πιο φλέγοντα τρέχοντα ζητήματα ανοιχτά, καλύτερα να ασχοληθείς μ’ αυτά γιατί αλλιώς φωτιά στα μπατζάκια μας! Κάποια πράματα πρέπει να ειπωθούν, και πρέπει να ειπωθούν πολλές φορές και από πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους, μέχρι να τα εμπεδώσουμε όλοι καλά. Υπάρχει καιρός, να μιλήσουμε και για τα άλλα (εκτός κι αν ο editor κόψει τη στήλη πριν ακόμα τη δημοσιεύσει διαβάζοντας το πυρωμένο μου παραλήρημα)… Καλό φθινόπωρο και ραντεβού τον επόμενο μήνα!

Δημοσιεύτηκε στο Movieworld.gr τον Σεπτέμβριο του 2007